Thuis zou de veiligste plek moeten zijn. Echter voor mensen waar in de thuissituatie sprake is van huiselijk geweld, is thuis verre van een veilige plek. Huiselijk geweld is geweld door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer. Het woord ‘huiselijk’ zegt niets over de plaats van het geweld, maar over de relatie tussen de agressor en het slachtoffer. Mensen vertellen echter niet zo snel dat er bij hun thuis sprake is van huiselijk geweld. Vaak is er sprake van schaamte, angst, schuldgevoel en/of van een afhankelijke positie waarin mensen zich bevinden.
Hoe vaak komt het voor
De ernst van de problematiek wordt duidelijk als we de cijfers bekijken. Elke maand sterft er in Nederland een kind of volwassene aan de gevolgen van huiselijk geweld. De politie registreert jaarlijks ongeveer 84.000 incidenten van huiselijk geweld. En dat zijn alleen de incidenten die bij politie bekend zijn. Uit het onderzoek blijkt dat in gezinnen die bekend zijn bij Veilig Thuis, een meldpunt voor huiselijk geweld en kindermishandeling, geregeld geweld plaatsvindt. Per gezin gaat het om gemiddeld 71 geweldsincidenten per jaar, voorafgaand aan de melding bij Veilig Thuis.
Gevolgen van huiselijk geweld
De gevolgen van huiselijk geweld zijn divers. Je kunt een negatief zelfbeeld ontwikkelen, je weerbaarheid en zelfvertrouwen verliezen of depressieve gevoelens en stressklachten ervaren. Kinderen die opgroeien in een onveilige situatie kunnen zich verdrietig, angstig en machteloos voelen. Uit het onderzoek blijkt dat vier op de tien kinderen traumatische klachten heeft. Ze krijgen last van depressiviteit of angstproblemen. Bij de ouders valt op dat veel van hen in het verleden zelf slachtoffer zijn geweest van geweld. Ze zijn opgegroeid in een gezin waar partnergeweld was of ze zijn als kind mishandeld.
Geweldspiraal doorbreken
Een time-out nemen blijkt in de praktijk vaak een effectief middel om bij ruzies escalatie te voorkomen. Bij een ruzie kunnen beide partners om een time-out vragen. Deze techniek is effectief omdat het het rationele deel van de hersenen in staat stelt om de beste reactie te bepalen, in plaats van het primitievere deel onze gedachten te laten kapen en ons te laten met een beperkte, vecht-of-vlucht reactie. Time-outs zorgen er voor dat de adrenaline afneemt, waardoor je helderder kan denken. Een time-out zorgt er daarmee voor dat de overmatige emotionaliteit tot bedaren komt.
Doordat overmatige emotionaliteit te bedaren komt, krijgen beide partners hierdoor de ruimte om na te denken over een constructievere manier om het bestaande conflict op te lossen. Voor het slagen van een time-out zijn afspraken nodig die worden vastgelegd. Dit is belangrijk om te voorkomen dat time-outs mislukken bijvoorbeeld omdat ze te laat worden genomen, omdat de andere partij de time-out niet respecteert, omdat de andere partner de time-out probeert te beletten of de time-out benoemt als “weglopen” of “verliezen”.
Een time-out nemen, hoe doe je dat?
Hieronder volgt stapsgewijs een voorbeeld van een time-out procedure tussen partners:
Beide partners kunnen een time-out aanvragen.
Vraag een time-out aan als het niveau van boosheid, agressie, “benauwdheid” (het zich onder druk voelen staan), verdriet of angst te hoog is (naar het eigen oordeel) om op een constructieve manier verder te kunnen praten, wanneer je met andere woorden voelt dat dingen fout lopen.
Concentreer je hierbij op signalen van woedeopbouw: lichamelijk, in denken, in doen, in gevoelens, in gedachten,…
Een time-out wordt aangevraagd door de woorden “time-out” te zeggen, eventueel begeleid door een van te voren afgesproken signaal, gebaar of teken; hierover kunnen ook andere afspraken gemaakt worden. Vermijd dat hier op het moment van de time-out nog moet over onderhandeld worden.
Aarzel niet om een time-out aan te vragen; beter een time-out te vroeg dan te laat aanvragen.
Een time-out nemen is niet hetzelfde als bakzeil halen, verliezen of weglopen. Het is een adempauze voor beide partners. Het is ook voor beiden een goede gelegenheid om na te denken over hoe het bestaande conflict kan worden opgelost.
Het aanvragen van een time-out moet door beide partijen worden gerespecteerd; de partner mag het verzoek niet aanvechten.
Geef een aanvraag voor een time-out aan door duidelijke afspraken te maken met welk gebaar, woord, teken en manier waarop dit te doen. Het meest gekende voorbeeld is welke je kan zien in de afbeelding, maar het mag ook een ander teken of signaal zijn, als het op voorhand maar duidelijk is wat er gebruikt of gezegd zal worden.
Een time-out duurt minimaal 20 minuten en maximaal vierentwintig uur. Als de time-out ingaat, nemen beide partners fysiek afstand van elkaar. De eerste 20 minuten zijn ze niet in dezelfde ruimte en zoeken ze geen contact met elkaar. De time-out vrager gaat als eerste weg en geeft duidelijk aan hoeveel tijd hij nodig heeft. Dit geeft de ander de houvast dat de ander terugkomt, en wanneer.
Gedurende (een gedeelte van) de time-out ondernemen beide partners een afleidende activiteit (die ze eventueel van tevoren hebben afgesproken). Maak van tevoren een lijst van activiteiten die je kan ondernemen tijdens het eerste half uur van de time-out. Het moet een ontspannende activiteit zijn.
Tijdens of eventueel daarna nemen beide partners apart van elkaar de tijd om na te denken over een constructieve manier om het gesprek te hervatten.
Degene die een time-out vraagt heeft de verantwoordelijkheid om het initiatief te nemen om het contact te herstellen. Hij benadert de andere partij met een voorstel om het gesprek te hervatten. Dit dient te gebeuren tussen de 20 minuten en vierentwintig uur na aanvang van de time-out.
Als de andere partner aangeeft nog niet toe te zijn aan hervatting van het gesprek respecteert de time-out vrager dat. Er wordt samen afgesproken wanneer het gesprek opnieuw wordt hernomen. Wanneer de time-out vrager zich vierentwintig uur na aanvang van de time out nog niet in staat voelt om het gesprek op constructieve wijze te hervatten benadert de time-out vrager de andere partner om dit aan te geven. Er wordt samen een afspraak gemaakt voor hervatting van het gesprek.
Er zijn geen beperkingen voor het aantal time-outs die kunnen aangevraagd worden.
Een time- out blijft van kracht totdat beide partners de time-out opheffen en het gesprek over het conflict hervatten.
Hulpverlening bij huiselijk geweld
Boosheid/agressie kan leiden tot impulsieve acties die zeer negatieve effecten kunnen hebben op onze relaties. Leren om onze boosheid onder controle te houden en effectiever te beheren is belangrijk voor ons emotionele welzijn. Het volgen van de bovenstaande stappen om een efficiënte time-out strategie te creëren en te implementeren, kan helpen om je relaties te verbeteren en te voorkomen dat je boosheid de overhand krijgt van jouzelf of je partner. Als boosheid/agressie een ernstig, veel voorkomend probleem is in je relatie, kan je overwegen om professionele hulp te zoeken. Professionele hulp kan zeer effectief en helpend zijn in het doorbreken van de geweldspiraal. Bij Nostra Forza hebben we veel kennis en ervaring in het werken met emotieregulatieproblematiek en huiselijk geweld, met zowel het slachtoffer als de agressor. Voor meer informatie zie: www.nostraforza.com.